Czy miód jest wegański? Odpowiadamy

Kwestia miodu w diecie wegańskiej budzi nierzadko gorące dyskusje. Czy produkt pracy pszczół mieści się w ramach filozofii wegańskiej? Zasadniczo, weganizm to styl życia, który dąży do wyeliminowania, na ile to możliwe i praktyczne, wszelkich form eksploatacji i okrucieństwa wobec zwierząt. Dotyczy to nie tylko żywności, ale również odzieży, kosmetyków i innych produktów. 

Warto zauważyć, że zainteresowanie weganizmem rośnie; przykładowo, według badań Kantar z 2021 roku, około 1,5% Polaków deklarowało się jako weganie. Choć może się to wydawać niewielkim odsetkiem, tendencja jest wzrostowa, co naturalnie wzmaga dyskusje na tematy takie jak status miodu.

Dlaczego niektórzy weganie nie jedzą miodu?

Głównym argumentem przeciwko spożywaniu miodu przez wegan jest wspomniana już zasada unikania eksploatacji zwierząt. Pszczoły produkują miód jako zapas pożywienia na zimę. Zabieranie im tego zapasu, nawet jeśli pszczelarz zastępuje go syropem cukrowym, jest postrzegane jako ingerencja i wykorzystywanie. Czy taka zamiana jest dla pszczół w pełni wartościowa? To pytanie pozostaje otwarte. Warto sobie uświadomić, jak gigantyczną pracę wykonują te owady – szacuje się, że aby wyprodukować zaledwie jeden kilogram miodu, pszczoły muszą odwiedzić miliony kwiatów!

Warto również zwrócić uwagę na praktyki stosowane w przemysłowej hodowli pszczół. Niestety, nie zawsze są one łagodne. W niektórych pasiekach dochodzi do:

• Przycinania skrzydeł królowej matce, aby nie opuściła ula.

• Eliminacji całych rodzin pszczelich po sezonie, jeśli utrzymanie ich przez zimę jest nieopłacalne.

• Instrumentalnego unasienniania matek pszczelich, co jest procedurą daleką od naturalnej.

• Transportu uli na duże odległości w celu zapylania monokultur, co jest dla pszczół źródłem ogromnego stresu i może osłabiać ich odporność.

Te działania, choć nieobecne w każdej pasiece, rzucają cień na całą branżę i wzmacniają argumenty wegan przeciwko konsumpcji miodu. Pszczoły, te niezwykle pracowite owady, wykonują tytaniczną pracę, a miód jest jej owocem – owocem przeznaczonym dla kolonii. Czy człowiek ma prawo go sobie przywłaszczać? To pytanie etyczne, na które każdy musi odpowiedzieć sobie sam, jednak z perspektywy ścisłego weganizmu odpowiedź jest raczej przecząca.

Co mówi na ten temat organizacja Vegan Society?

The Vegan Society, założona w Wielkiej Brytanii w 1944 roku przez Donalda Watsona (który zresztą ukuł termin "vegan", aby odróżnić osoby nie spożywające żadnych produktów odzwierzęcych od wegetarian dopuszczających nabiał i jaja), jest jedną z najstarszych oraz najbardziej poważanych organizacji tego typu na świecie. 

Jej stanowisko jest jasne. Według definicji tej organizacji, weganizm to "filozofia i sposób życia, który dąży do wykluczenia – na ile to możliwe i praktyczne – wszelkich form eksploatacji i okrucieństwa wobec zwierząt w celach żywieniowych, odzieżowych lub jakichkolwiek innych". 

W świetle tej definicji, miód jest uznawany za produkt niewegański. Organizacja podkreśla, że pszczoły są zwierzętami i miód jest ich produktem, stworzonym dla ich własnych potrzeb. Zabieranie go jest formą wykorzystywania. Choć definicja wspomina o "możliwości i praktyczności", co sugeruje pewną elastyczność w niektórych sytuacjach życiowych, w przypadku miodu stanowisko pozostaje jednoznaczne.

Czy miód z lokalnej pasieki jest bardziej etyczny?

Wydawać by się mogło, że wspieranie małego, lokalnego pszczelarza, który dba o swoje pszczoły z pasją, jest czymś zupełnie innym niż kupowanie miodu z masowej produkcji. I w pewnym sensie tak jest. W małych, tradycyjnych pasiekach praktyki mogą być znacznie łagodniejsze, a pszczelarz może faktycznie troszczyć się o dobrostan owadów. Niejednokrotnie słyszy się, że taki pszczelarz "tylko podbiera nadwyżki" albo opowiada z czułością, jak "rozmawia" ze swoimi pszczołami, co świadczy o emocjonalnym zaangażowaniu.

Jednakże, nawet w najbardziej etycznie prowadzonej pasiece, fundamentalna kwestia pozostaje: miód jest zabierany pszczołom. Czy fakt, że robi to troskliwy opiekun, a nie anonimowa korporacja, zmienia naturę tego aktu z perspektywy pszczoły? Dla wielu wegan odpowiedź brzmi: nie. Nadal jest to ingerencja i wykorzystanie pracy zwierząt dla ludzkich celów.

Argumenty za włączeniem miodu do diety wegańskiej

Pomimo dominującej narracji, istnieją osoby identyfikujące się jako weganie, które dopuszczają spożycie miodu. Jakie argumenty przytaczają? Czasem pojawia się przekonanie, że pszczoły nie posiadają tak rozwiniętego systemu nerwowego jak ssaki, więc ich potencjalne cierpienie jest mniejsze lub wręcz niemożliwe do udowodnienia w takim samym stopniu. To jednak śliski grunt, bo gdzie postawić granicę świadomości?

Innym argumentem, który czasem pojawia się w dyskusjach, bywa kwestia wspierania pszczelarstwa jako formy ochrony pszczół, które są kluczowymi zapylaczami. W obliczu problemów takich jak masowe ginięcie pszczół (tzw. Colony Collapse Disorder), niektórzy uważają, że kupowanie miodu od odpowiedzialnych pszczelarzy przyczynia się do utrzymania populacji tych owadów. 

Należy jednak zaznaczyć, że jest to perspektywa budząca kontrowersje w środowisku wegańskim, gdyż weganizm z założenia odrzuca wykorzystywanie zwierząt, nawet jeśli przyświeca temu szczytny cel ochrony gatunku. Czy cel uświęca środki w tym przypadku? To kolejna etyczna zagwozdka.

Roślinne alternatywy dla miodu

Dla osób poszukujących słodkiego smaku i konsystencji zbliżonej do miodu, rynek oferuje całą gamę roślinnych zamienników. Są one łatwo dostępne i pozwalają cieszyć się ulubionymi potrawami bez wyrzutów sumienia. Do najpopularniejszych należą:

• Syrop klonowy: Klasyka, idealny do naleśników i deserów.

• Syrop z agawy: Bardzo słodki, o neutralnym smaku.

• Syrop daktylowy: Naturalna słodycz z daktyli, gęsty i aromatyczny.

• Melasa (np. z trzciny cukrowej lub buraków): Ciemna, gęsta, o charakterystycznym smaku.

• Syrop ryżowy: Delikatny w smaku.

• Miód z mniszka lekarskiego: Można go nawet przygotować samodzielnie w domu!

Czy weganie mogą jeść pyłek pszczeli lub propolis?

Logika stosowana wobec miodu rozciąga się również na inne produkty pszczele, takie jak pyłek pszczeli, pierzga czy propolis (kit pszczeli). Wszystkie te substancje są zbierane lub wytwarzane przez pszczoły dla potrzeb ich kolonii. Pyłek kwiatowy jest zbierany przez pszczoły jako źródło białka, propolis służy do uszczelniania i dezynfekcji ula. Ich pozyskiwanie przez człowieka wiąże się z ingerencją w życie roju i zabieraniem zasobów, które nie zostały dla niego przeznaczone. Dlatego też, zgodnie z zasadami weganizmu, pyłek pszczeli i propolis nie są uważane za produkty wegańskie. Podobnie jak w przypadku miodu, są to produkty odzwierzęce, których produkcja i zbiór wiążą się z pracą i potencjalną eksploatacją pszczół.

Podsumowując, choć miód jest produktem naturalnym i cenionym za swoje właściwości, z perspektywy filozofii wegańskiej jego spożycie jest problematyczne. Decyzja ostatecznie należy do jednostki, ale klarowne stanowisko organizacji wegańskich i głęboka analiza etyczna wskazują, że miód i inne produkty pszczele nie wpisują się w ramy diety i stylu życia wolnego od wykorzystywania zwierząt.

Źródła

https://gloryshop.pl/ilu-wegan-jest-w-polsce/

https://www.vegansociety.com/about-us/history

https://www.vegansociety.com/go-vegan/why-go-vegan/honey-industry