Pyłek pszczeli – właściwości i działanie, zastosowanie lecznicze

Pyłek pszczeli, często określany jako "bomba witaminowa" lub "perfekcyjne jedzenie", to jeden z najcenniejszych produktów pszczelich o niezwykłych właściwościach odżywczych i leczniczych. W niniejszym artykule przedstawimy kompleksowe informacje o pyłku pszczelim, jego właściwościach, zastosowaniu oraz zaleceniach dotyczących stosowania. Warto zaznaczyć, że terminy "pyłek pszczeli" i "pyłek kwiatowy" są często stosowane zamiennie - oba odnoszą się do tej samej substancji, czyli ziaren pyłku roślinnego zbieranego przez pszczoły, które następnie formują z niego granulki i wzbogacają własnymi enzymami.

Czym jest pyłek pszczeli i jakie ma właściwości?

Pyłek pszczeli powstaje z pyłku kwiatowego zbieranego przez pszczoły, które mieszają go z odrobiną śliny lub nektaru. W takiej postaci, jako kolorowe kuleczki, transportowany jest do ula na tylnych nogach pszczół. Jest to podstawowy składnik pierzgi pszczelej, niezbędnego pokarmu dla pszczelego roju.

Bogactwo składników odżywczych

Pyłek pszczeli uznawany jest jako "superfood" ze względu na wyjątkowy skład i wartość odżywczą. Zawiera ponad 250 różnych substancji bioaktywnych, w tym:

• Białka i aminokwasy - w tym aminokwasy egzogenne, których organizm nie potrafi sam wytworzyć
• Witaminy - szczególnie bogaty w witaminy z grupy B (dwukrotnie więcej niż w mięsie), witaminę A (20 razy więcej niż w marchwi), witaminy C, E, D, P oraz kwas foliowy i biotynę
• Minerały - żelazo, magnez, cynk, potas, selen, miedź, fosfor, wapń, sód i inne
• Flawonoidy i związki fenolowe - działające jako antyoksydanty
• Błonnik - aż 22,4g na 100g produktu
• Węglowodany i zdrowe tłuszcze nienasycone

Kaloryczność pyłku pszczelego to około 262 kcal w 100g produktu.

Tabela odżywcza pyłku pszczelego

Działanie i efekty stosowania pyłku pszczelego

Szerokie spektrum aktywnych biologicznie związków zawartych w pyłku pszczelim przekłada się na jego wszechstronne działanie na organizm człowieka:

Działanie wzmacniające i wspierające odporność

Pyłek pszczeli skutecznie wzmacnia układ immunologiczny, zwiększając odporność organizmu na infekcje. Regularne spożywanie pyłku wspomaga produkcję przeciwciał i może zapobiegać występowaniu chorób przeziębieniowych oraz grypy, szczególnie u osób starszych.

Działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne

Dzięki bogactwu flawonoidów i związków fenolowych pyłek pszczeli wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne. Neutralizuje wolne rodniki i chroni komórki przed uszkodzeniem, co może zapobiegać lub łagodzić przebieg wielu schorzeń, takich jak miażdżyca czy choroba wieńcowa.

Wpływ na układ pokarmowy i metabolizm

Pyłek pszczeli reguluje procesy trawienne i przemianę materii. Łagodzi skutki ostrych zaparć, wspomaga leczenie biegunek i wpływa korzystnie na florę bakteryjną przewodu pokarmowego. Dodatkowo pobudza apetyt, co jest szczególnie korzystne dla dzieci z problemami odżywiania i osób starszych.

Działanie ochronne na wątrobę

Badania potwierdzają hepatoprotekcyjne działanie pyłku pszczelego - chroni on tkankę wątroby i wspomaga jej regenerację. U pacjentów ze stanami zapalnymi wątroby kuracje pyłkowe obniżają we krwi poziom enzymów świadczących o uszkodzeniu tego narządu.

Działanie na układ sercowo-naczyniowy

Pyłek pszczeli wspiera zdrowie serca i naczyń krwionośnych. Działa wzmacniająco na naczynia krwionośne, zapobiega ich pękaniu, obniża poziom lipidów (trójglicerydów i cholesterolu) oraz hamuje zlepianie płytek krwi. Jest pomocny w profilaktyce miażdżycy i może wspierać leczenie stanów pozawałowych.

Wpływ na układ nerwowy

Pyłek wykazuje działanie uspokajające i antydepresyjne. Zmniejsza nerwowość i rozdrażnienie, wzmacnia system nerwowy osłabiony na skutek stresu lub przepracowania. Wspomaga leczenie depresji i nerwic wegetatywnych, zwiększa koncentrację i sprawność psychiczną.

Na co pomaga pyłek pszczeli?

Szerokie spektrum działania pyłku pszczelego sprawia, że jest on skuteczny w wielu dolegliwościach:

Wspomaganie leczenia chorób układu krążenia

Pyłek pszczeli wspiera profilaktykę i leczenie chorób sercowo-naczyniowych, w tym miażdżycy, nadciśnienia tętniczego i zaburzeń krążenia obwodowego.

Wspieranie leczenia chorób alergicznych

Regularnie stosowany pyłek pszczeli może łagodzić objawy alergii, w tym kataru siennego i astmy. Badania potwierdzają skuteczność immunoterapii z wykorzystaniem pyłku u pacjentów z alergiami.

Wspieranie zdrowia mężczyzn

Pyłek pszczeli wykazuje korzystne działanie w schorzeniach prostaty. Międzynarodowy Kongres Pszczelarski zaleca profilaktyczne stosowanie pyłku przez mężczyzn powyżej 40. roku życia. Szczególnie w początkowym stadium choroby może hamować jej rozwój i zmniejszać ryzyko nawrotów.

Wspomaganie leczenia cukrzycy

Regularne spożywanie pyłku pszczelego przez chorych na cukrzycę może pomóc obniżyć poziom cukru we krwi dzięki zwiększeniu wydzielania insuliny.

Wsparcie dla rekonwalescentów i osób starszych

Pyłek pszczeli jest szczególnie zalecany osobom w okresie rekonwalescencji, osobom starszym oraz sportowcom. Wspomaga regenerację organizmu po chorobach, zabiegach operacyjnych i intensywnym wysiłku.

Zastosowanie pyłku pszczelego

Pyłek pszczeli znajduje zastosowanie w wielu obszarach:

Jako suplement diety - Ze względu na bogaty skład odżywczy, pyłek pszczeli stanowi znakomity naturalny suplement diety, który może zastąpić syntetyczne preparaty multiwitaminowe. Jest szczególnie polecany osobom z niedoborami witamin i minerałów.

W medycynie - W medycynie pyłek pszczeli stosuje się ze względu na jego działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne, a także z powodu jego ochronnego działania na wątrobę. Jest polecany osobom hospitalizowanym z obniżoną odpornością, pacjentom podczas i po chemioterapii oraz poddawanym radioterapii.

W kosmetyce - Pyłek pszczeli ma działanie kosmetyczne - odżywia, wzbogaca i odmładza skórę. Jest składnikiem wielu preparatów kosmetycznych, a także domowych masek i peelingów.

Dla dzieci w rozwoju - Pyłek pszczeli wspiera prawidłowy rozwój dzieci, wzmacnia ich odporność, poprawia koncentrację i pamięć oraz może zwiększać apetyt u dzieci z problemami odżywiania.

Jak stosować pyłek pszczeli?

Aby osiągnąć najlepsze efekty, warto stosować się do kilku podstawowych zasad:

Dawkowanie pyłku pszczelego

Zaleca się rozpoczęcie kuracji od jednej łyżeczki pyłku dziennie i obserwowanie reakcji organizmu przez kilka dni. W przypadku braku niepożądanych objawów dawkę można stopniowo zwiększać. Docelowa ilość dla osoby dorosłej wynosi od 20 do 40 gramów dziennie, co odpowiada około 4-8 łyżeczkom. Tę porcję najlepiej rozłożyć na dwie lub trzy części i spożywać je przed posiłkami.

Dzieci powinny otrzymywać mniejsze dawki: - dzieci do 6. roku życia - maksymalnie 10 gramów dziennie, - dzieci w wieku 6-12 lat - około 15 gramów dziennie, - dzieci powyżej 12. roku życia - do 20 gramów dziennie.

Nie należy przekraczać zalecanej dziennej dawki, ponieważ istnieje ryzyko wystąpienia reakcji alergicznych.

Sposoby spożywania pyłku pszczelego

Najlepszym i najczęściej polecanym sposobem spożywania pyłku pszczelego jest rozpuszczenie go w letniej wodzie (maksymalnie 40°C), odstawienie na noc i wypicie mikstury rano, na czczo. Pyłek można także połączyć z miodem w proporcji 1:1 lub 1:2, co nie tylko poprawia smak, ale również wzmacnia działanie prozdrowotne. Taką mieszankę warto przechowywać w lodówce. Kolejna propozycja to dodanie do koktajli, jogurtów, owsianki, sałatek, twarożku czy nawet posypanie nim kanapek lub deserów. Można również spożywać go bezpośrednio, żując dokładnie każdą porcję, jednak w tej formie jest trudniej przyswajalny przez organizm. Nie należy łączyć pyłku z bardzo gorącymi potrawami lub napojami, ponieważ wysoka temperatura obniża jego wartość odżywczą.

Czas trwania kuracji

Kuracja pyłkiem pszczelim powinna trwać od jednego do trzech miesięcy, w zależności od potrzeb organizmu. Aby osiągnąć najlepsze efekty, zaleca się stosowanie pyłku 2-3 razy w roku w formie regularnych kuracji. Między kolejnymi cyklami powinno się zachować przerwy trwające co najmniej miesiąc. Najbardziej korzystnym okresem na rozpoczęcie kuracji są miesiące jesienne i zimowe, gdy organizm potrzebuje wsparcia w walce z infekcjami i spadkiem odporności. Pyłek warto również stosować wiosną, aby przyspieszyć regenerację organizmu po zimie i uzupełnić niedobory witamin oraz składników mineralnych. W przypadku osób narażonych na wysoki wysiłek fizyczny lub umysłowy, kuracje mogą być przeprowadzane również latem.

Zalety pyłku pszczelego

Pyłek pszczeli wyróżnia się wieloma zaletami na tle innych suplementów:

• Jest produktem w pełni naturalnym.
• Zawiera kompleks witamin i minerałów w formie łatwo przyswajalnej przez organizm.
• Łączy w sobie właściwości odżywcze i lecznicze.
• Ma wszechstronne działanie na organizm.
• Może być stosowany zarówno profilaktycznie, jak i wspomagająco w trakcie leczenia wielu dolegliwości.
• Jest bezpieczny dla większości osób, wliczając kobiety w ciąży i dzieci.

Wnioski

Pyłek pszczeli to prawdziwa skarbnica zdrowia, oferująca bogactwo substancji odżywczych i bioaktywnych. Jego regularne stosowanie może przyczynić się do poprawy ogólnego stanu zdrowia, wzmocnienia odporności i wsparcia organizmu w walce z wieloma dolegliwościami. Jako naturalny suplement diety, pyłek pszczeli stanowi doskonałą alternatywę dla syntetycznych preparatów, dostarczając organizmowi niezbędnych składników w najbardziej przyswajalnej formie.

Warto jednak pamiętać, że przed włączeniem pyłku pszczelego do codziennej diety, szczególnie w przypadku osób z alergiami, należy skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, aby ustalić odpowiednie dawkowanie i wykluczyć ewentualne przeciwwskazania.

Bibliografia

1. Furusawa E, Chous SC, Hirazumi A. Antitumor potential of pollen extract on Lewis lung carcinoma implanted intraperitoneally in syngenic mice. Phytother Res 1995; 9:255-9.
2. Paradowska K, Zielińska A, Krawiec N. Skład i właściwości antyoksydacyjne barwnych frakcji wyodrębnionych z pszczelego pyłku kwiatowego. Postępy Fitoterapii 2014; 4: 209-215.
3. Kędzia B., Hołderna-Kędzia E.: Apiterapia leczenie miodem i innymi produktami pszczelimi. Wydawnictwo SBM, Warszawa 2020.
4. Wu Y-D, Lou Y-J. Brassinolide, a plant sterol from pollen of Brassica napus L., induces apoptosis in human prostate cancer PC-3 cells. Pharmazie 2007; 62:392-5.
5. Kędzia B., Hołderna-Kędzia E. Skład i właściwości biologiczne pyłku kwiatowego zbieranego przez pszczoły ze szczególnym uwzględnieniem możliwości zastosowania go w kosmetyce. Postępy Fitoterapii 2016; 17(2): 130-138.
6. Grochowski J. Wpływ długotrwałego podawania pyłku pszczelego na przebieg wszczepiennej białaczki mysiej L-1210. Dokumentacja naukowa. Regional Zrzeszenie Apipol, Kraków 1986.
7. Kędzia B., Hołderna-Kędzia E. Nowe badania nad biologicznymi właściwościami pyłku kwiatowego. Postępy Fitoterapii 2011; 1: 48-54.
8. Habryka C., Pyłek pszczeli produktem pracy pszczół w: Bioprodukty - pozyskiwanie, właściwości i zastosowanie w produkcji żywności pod red. Lewandowicz G., Le Thanh-Blicharz J., Poznań 2016, s. 13-20.
9. Zastosowanie pyłku pszczelego w profilaktyce i leczeniu wielu chorób, praca zbiorowa w: "Farmacja Polska" 74(3) 2018, s. 158-163.
10. Dietetyczne aspekty zastosowania pyłku pszczelego, praca zbiorowa w: "Bromatologia i Chemia" nr 3 2017, s. 191-200.
11. Czurejno M., Właściwości i zastosowanie pyłku pszczelego w: "Ekonatura" nr 6 2005, s. 8-10.