24
Kwiecień,
2025
Propolis – właściwości, zastosowanie i działanie kitu pszczelego
Propolis, zwany także kitem pszczelim, jest obecny w medycynie naturalnej już od czasów starożytnych. Egipcjanie, Grecy i Rzymianie stosowali go ze względu na ogólne właściwości lecznicze. Propolis znany był jako środek o działaniu przeciwzapalnym i leczącym rany. Dzięki cennym substancjom aktywnym wykorzystuje się go do dziś.
Chcesz dowiedzieć się, jak propolis działa, na co pomaga i jak go bezpiecznie stosować? Przeczytaj nasz poradnik i odkryj jego niezwykłe właściwości!
Czym jest propolis?
Kit pszczeli, znany również jako propolis, to naturalny produkt wytwarzany przez pszczoły z żywicy roślin i balsamu pyłkowego. Słowo „propolis” wywodzi się z języka greckiego, gdzie „pro” oznacza „przed”, a „polis” – „miasto”, co odnosi się do funkcji obronnych, jakie kit pszczeli pełni w ulu.
Co ciekawe, pszczoły wykorzystują go do wzmocnienia konstrukcji ula, uszczelnienia wnętrza i zabezpieczenia przed rozwojem drobnoustrojów.
Jakie właściwości ma propolis?
Naturalne składniki: Większość aktywnych związków chemicznych w kicie pszczelim jest zebrana przez owady z roślin. Mniejsza część, znana jako balsam pyłkowy, jest wytwarzana w organizmach pszczół z pyłku kwiatowego.
Konsystencja i barwa: Kit pszczeli ma lepką postać przypominającą żywicę i może przyjmować różne barwy – od żółtej, przez pomarańczową, aż po ciemnozieloną czy szarą, w zależności od pochodzenia roślinnego.
Zmiany konsystencji: W temperaturze poniżej 15 stopni Celsjusza kit pszczeli jest twardy i kruszy się. Zyskuje miękką postać w temperaturze około 36 stopni, staje się półpłynny przy 70 stopniach, a przy 90 stopniach ulega roztopieniu.
Rozpuszczalność: Propolis nie rozpuszcza się w wodzie, jednak z łatwością miesza się z alkoholem, co jest wykorzystywane w produkcji ekstraktów propolisowych.
Te właściwości sprawiają, że propolis jest cennym składnikiem w wielu zastosowaniach medycznych i kosmetycznych.
RABAT DLA CZYTELNIKÓW -20% na nieprzecenione produkty. KOD: ZDROWO
Co zawiera kit pszczeli?
Skład chemiczny propolisu jest złożony i ulega zmianom, zależnymi od wielu czynników, takich jak rodzaj roślin, z których pozyskiwana jest żywica, pora roku, lokalizacja geograficzna, rasa pszczół, a także od czynników środowiskowych, w tym poziomu zanieczyszczenia środowiska. W propolisie wyodrębniono ponad 300 różnych składników aktywnych biologicznie, które odpowiadają za jego unikalne właściwości:
Żywice (40–50%): Stanowią główny składnik propolisu, pełnią funkcję ochronną w ulu, zapewniając barierę przed mikroorganizmami i innymi zagrożeniami z zewnątrz.
Woski (20–30%): Pomagają w utrzymaniu strukturalnej stabilności propolisu, nadają mu konsystencję umożliwiającą łatwe modelowanie i stosowanie przez pszczoły.
Polifenole (14–16%): Są to związki o silnych właściwościach antyoksydacyjnych i antybakteryjnych, wpływają na skuteczność propolisu jako środka wspomagającego zdrowie.
Polisacharydy (2–2,5%): Złożone cukry pełniące funkcje wspomagające układ immunologiczny, zarówno w ciele pszczoły, jak i potencjalnie u ludzi.
Domieszki mechaniczne, w tym ziarna pyłku (około 10%): Zawierają dodatkowe składniki odżywcze i mogą wpływać na specyficzne właściwości propolisu zależne od regionu pochodzenia.
Substancje lotne (8–10%): Obejmują różnorodne organiczne związki lotne, które mogą mieć działanie aromaterapeutyczne oraz antyseptyczne.
Mikroelementy: Żelazo, miedź, fosfor, mangan, cynk, kobalt, magnez, selen – występują w zróżnicowanych proporcjach i są niezbędne dla różnorodnych funkcji biologicznych.
To bogactwo substancji aktywnych sprawia, że propolis jest ceniony nie tylko w pszczelarstwie, ale również znajduje zastosowanie w medycynie naturalnej i farmakologii, oferując szeroki zakres korzyści zdrowotnych.
Jakie właściwości ma propolis i czy warto go stosować?
Propolis pszczeli jest bogatym źródłem naturalnych związków bioaktywnych, co przekłada się na jego rozległe zastosowanie w medycynie i kosmetyce. Składniki odpowiadające za jego działanie to m.in.:
Witaminy: B, C, D, E, A, które są kluczowe dla utrzymania prawidłowej funkcji immunologicznej i ochrony antyoksydacyjnej.
Minerały: żelazo, cynk, magnez, fosfor, wspierające różne funkcje metaboliczne.
Kwasy fenolowe i flavonoidy: mają działanie antyoksydacyjne, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.
Terpenoidy: znane ze swoich właściwości przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
Działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze:
Propolis skutecznie zwalcza szereg patogenów, w tym bakterie takie jak gronkowce i paciorkowce, a także różne rodzaje grzybów i drożdży. Wykazuje też działanie przeciwwirusowe, które obejmuje skuteczność wobec wirusów grypy, opryszczki oraz zapalenia opon mózgowych.
Działanie regeneracyjne:
Propolis znacząco przyspiesza procesy regeneracji tkanek, takich jak tkanka miękka, chrząstka czy kości. Jest szczególnie cenny w przyspieszaniu gojenia się ran, stymulując procesy ziarninowania i bliznowacenia.
Wzmocnienie układu odpornościowego:
Propolis poprzez swoje właściwości immunostymulujące zwiększa odporność organizmu. Jego działanie antyoksydacyjne pomaga w neutralizowaniu wolnych rodników, wspierając organizm w walce z chorobami takimi jak wrzody dwunastnicy, uszkodzenia wątroby, reumatoidalne zapalenie stawów, miażdżyca oraz niektóre typy nowotworów.
Działanie dermatologiczne:
Propolis jest skuteczny w leczeniu różnych schorzeń skórnych, w tym zakażeń gronkowcowych, zapalenia mieszków włosowych, czy chorób gruczołów potowych. Wykazuje aż 76% skuteczność w leczeniu dermatologicznym, pomaga również w leczeniu grzybic i alergii skórnych. Jego właściwości łagodzące są wykorzystywane także w łagodzeniu oparzeń oraz w opiece pooperacyjnej.
Propolis w stomatologii:
Jest wykorzystywany do leczenia infekcji i stanów zapalnych jamy ustnej, w tym aft, pleśniawek i zapalenia języka. Propolis jest niezastąpiony w leczeniu nadwrażliwości zębów, chorób miazgi i bólu po ekstrakcji zębów.
Działanie kosmetyczne:
Propolis jest cenionym składnikiem w produkcji kosmetyków, takich jak mydła, kremy czy szampony. Zalecany jest zwłaszcza w pielęgnacji skóry tłustej i problematycznej, skłonnej do stanów zapalnych, trądziku, łupieżu i łojotoku.
Dowiedz się więcej o stosowaniu propolisu na trądzik: https://pasiekalyson.pl/sklep/blog/w/jak-stosowac-propolis-i-miod-na-tradzik-przepisy-na-maseczki-na-twarz/
Propolis - dawkowanie
Propolis można stosować wewnętrznie i zewnętrznie – forma i dawka zależy od preparatu i indywidualnych potrzeb:
Nalewka propolisowa (10–20%): zwykle 10–20 kropli rozcieńczonych w wodzie 2–3 razy dziennie.
Tabletki/kapsułki z propolisem: zgodnie z dawkowaniem na opakowaniu (najczęściej 1–2 dziennie).
Maść lub krem z propolisem: stosować miejscowo na skórę, 1–2 razy dziennie.
Płukanka do gardła: kilka kropli nalewki w szklance letniej wody – do płukania 2 razy dziennie.
Przeciwwskazania i uczulenia na propolis
Kit pszczeli może wywoływać reakcje alergiczne, szczególnie u osób uczulonych na produkty pszczele lub pyłki kwiatów. Objawy alergii mogą obejmować:
Zapalenie spojówek,
Zapalenie błon śluzowych jamy ustnej,
Obrzęk, zaczerwienienie i swędzenie skóry,
Skurcze oskrzeli, duszność,
Ból głowy, gorączka,
Nudności,
W rzadkich przypadkach wstrząs anafilaktyczny.
Przed zastosowaniem propolisu warto przeprowadzić test uczuleniowy, polegający na wtarciu niewielkiej ilości kitu pszczelego w skórę i obserwacji reakcji organizmu. Jeśli po doustnym spożyciu propolisu wystąpią objawy alergii, konieczne jest wyeliminowanie go z diety.
Jak długo można stosować propolis?
Propolis można stosować przez okres od kilku dni do kilku tygodni, w zależności od celu i formy przyjmowania. Przy krótkotrwałych infekcjach, takich jak przeziębienie, ból gardła czy afty, propolis stosuje się zwykle przez 5–10 dni, aż do ustąpienia objawów.
W celach profilaktycznych lub wzmacniających odporność może być stosowany przez 2–4 tygodnie, najlepiej w cyklach, z przerwami między kuracjami.
Długotrwałe, codzienne stosowanie bez przerwy nie jest zalecane, ponieważ propolis może działać drażniąco na błony śluzowe lub wywołać reakcję alergiczną – zwłaszcza u osób wrażliwych na produkty pszczele.
Czy propolis można podawać dzieciom?
Propolis można podawać dzieciom, jednak wymaga to ostrożności ze względu na możliwość wystąpienia reakcji alergicznych. Najczęściej zaleca się jego stosowanie u dzieci powyżej 3. roku życia, w formie rozcieńczonej nalewki, syropu lub pastylek przeznaczonych specjalnie dla najmłodszych.
Zawsze należy rozpocząć od małej dawki, obserwując reakcję organizmu, a w przypadku wątpliwości skonsultować się z pediatrą. Nie zaleca się stosowania propolisu u dzieci poniżej 1. roku życia, ponieważ ich układ odpornościowy jest jeszcze niedojrzały, a ryzyko uczulenia znacznie wyższe.
Najczęściej zadawane pytania na temat kitu pszczelego:
Jakie są główne właściwości zdrowotne kitu pszczelego?
Kit pszczeli jest ceniony za swoje działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, a także za właściwości regenerujące i przeciwzapalne. Jest stosowany do wspomagania układu odpornościowego, przyspieszania gojenia ran oraz jako środek pomocniczy w leczeniu infekcji skórnych i błon śluzowych.
Jak stosować kit pszczeli w formie nalewki?
Nalewkę z propolisu można przygotować przez zalewanie zmielonego kitu pszczelego alkoholem i wodą, a następnie odstawienie do maceracji na 2–3 tygodnie, mieszając codziennie. Po tym czasie nalewka jest przecedzana przez gazę i przechowywana w butelce. Stosuje się ją zazwyczaj rozcieńczając kilka kropel w wodzie lub dodając do herbaty, stosując kilka razy dziennie.
Czy propolis to to samo co miód?
Propolis to nie to samo co miód. Choć oba są produktami pszczelimi, mają zupełnie inny skład, wygląd i działanie.
Miód powstaje głównie z nektaru kwiatowego i jest bogaty w naturalne cukry, witaminy oraz enzymy, dzięki czemu działa odżywczo i wzmacniająco.
Propolis, zwany także kitem pszczelim, to lepka substancja wytwarzana przez pszczoły z żywic drzew i pąków roślin, którą wykorzystują do uszczelniania ula i ochrony przed drobnoustrojami. Ma silne działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne, dlatego stosowany jest głównie w celach leczniczych, a nie jako słodzik czy składnik codziennej diety.
Czy propolis to to samo co mleczko pszczele?
Propolis i mleczko pszczele to dwa zupełnie różne produkty pszczele, choć oba mają silne właściwości prozdrowotne.
Propolis, czyli kit pszczeli, to żywiczna substancja zbierana przez pszczoły z pąków drzew i używana do zabezpieczania ula przed drobnoustrojami. Ma silne działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne, dlatego wykorzystywany jest głównie w leczeniu infekcji i wspomaganiu odporności.
Z kolei mleczko pszczele to wydzielina młodych pszczół robotnic, będąca pożywieniem królowej matki. Jest bogate w witaminy, aminokwasy i składniki bioaktywne, które wspierają regenerację, równowagę hormonalną i układ nerwowy.
Jakie bakterie zabija propolis?
Propolis wykazuje silne działanie przeciwdrobnoustrojowe i jest skuteczny wobec wielu rodzajów bakterii, zarówno Gram-dodatnich, jak i Gram-ujemnych.
Najsilniej działa przeciwko bakteriom Gram-dodatnim, takim jak Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), Streptococcus pneumoniae (pneumokok) czy Streptococcus mutans – bakteria odpowiedzialna za próchnicę. Propolis hamuje także rozwój niektórych bakterii Gram-ujemnych, takich jak Escherichia coli (pałeczka okrężnicy) i Pseudomonas aeruginosa, choć w mniejszym stopniu.
Dzięki obecności flawonoidów, kwasów fenolowych i olejków eterycznych propolis wspomaga leczenie infekcji gardła, jamy ustnej, dróg oddechowych oraz ran zakażonych bakteriami.
Bibliografia:
Propolis – panaceum prosto z ula, praca zbiorowa w: “Lek W Polsce” 6(23) 2013, s. 32–39
Propolis. Jak powstaje i jakie ma właściwości zdrowotne, online: https://dietetycy.org.pl/propolis/
Przybyłek I., Karpiński T.M., Antibacterial Properties of Propolis w: “Molecules” nr 24 2019
