Jak pszczoły robią miód? Po co go robią? Etapy powstawania miodu

Czym jest miód?

Miód to słodka substancja wytwarzana przez pszczoły miodne (Apis mellifera) z nektaru kwiatów – miód nektarowy, bądź wydzielin innych owadów żerujących na roślinach i soków uzyskanych w tym procesie – mód spadziowy. Pszczoły mogą wyprodukować także miód nektarowo-spadziowy. W dalszej części artykułu opisany został ten wieloetapowy oraz skomplikowany cykl.

RABAT DLA CZYTELNIKÓW -20% na nieprzecenione produkty. KOD: ZDROWO

Z czego powstaje miód?

Z czego powstaje miód nektarowy?

Jak sama nazwa wskazuje, miód nektarowy powstaje z nektaru, który jest słodką cieczą produkowaną przez większość kwiatów. Służą im do tego gruczoły zwane nektarnikami zlokalizowane najczęściej na dnie kwiatowym. Składa się z cukrów – głównie glukozy, fruktozy i sacharozy – oraz niewielkich ilości innych substancji (witaminy, aminokwasy, barwniki itd.). Pszczoły najchętniej zbierają nektar o 50% zawartości cukrów. Im mniejsze stężenie tym ich zainteresowanie maleje. Ważnym czynnikiem jest też gęstość, ponieważ w rzadkiej cieczy znajduje się dużo wody, którą pszczoły muszą odparować w ulu, co końcowo wpływa na zużycie miodu i wydajność.

Ile nektaru zbiera pszczoła?

Pszczoła pobiera ok. 30–40 mg nektaru podczas jednorazowego wylotu. W ciągu dnia może wykonać do 12 takich wylotów i zgromadzić do 500 mg nektaru. Prędkość lotu pszczoły to ok. 30 km/h, a jednego dnia wszystkie robotnice w rodzinie pszczelej wykonują łącznie ponad 150 tys. lotów. Do wyprodukowania 1 kg miodu pszczoły muszą odwiedzić miliony kwiatów, np. od 2 do 4 milionów kwiatów drzew owocowych lub  8,5 milionów kwiatów robinii akacjowej.

Z czego powstaje miód spadziowy?

Miód spadziowy wytwarzany jest ze słodkiej, lepkiej substancji zwanej spadzią. Spadź to wydzielina pozostawiana przez owady odżywiające się sokiem roślinnym (mszyce, czerwce, miodunki) wraz z pozostałościami samego soku. Zawiera duże ilości cukrów (glukoza, fruktoza oraz w odróżnieniu od nektaru różne dwucukry) i pochodzące z soku aminokwasy, białka, sole mineralne i inne. Pszczoły najchętniej zbierają spadź o wyższej zawartości cukrów: 35–50 %.

W jaki sposób powstaje miód?

Etapy powstawania miodu

Pszczoła zwiadowczyni lokalizuje rośliny miododajne i poprzez taniec informuje o nich pozostałe pszczoły.

1. Pszczoły zbieraczki przynoszą w wolu miodowym nektar lub spadź do ula. Przeciętny pojedynczy ładunek waży 14–15 mg, ale przy bardzo obfitej ilości kwiatów w niewielkiej odległości od ula może to być nawet 40 mg.
2. Po powrocie do ula nektar przekazywany jest pszczołom robotnicom, które zagęszczają jego konsystencję przekazując go sobie wiele razy. Następnie składają go do komórek plastrów.
3. W trakcie powyższego procesu do nektaru dodawana jest wydzielina gruczołów gardzielowych pszczół, w której znajdują się enzymy rozkładające cukry złożone do cukrów prostych. Zmniejsza się też zawartość wody. Po osiągnięciu zawartości wody nie większej niż 19% nektar staje się miodem.
4. Gdy miód jest gotowy, zostaje zasklepiany w komórkach plastrów cienką powłoką woskową – tzw. zasklepem.
   

Dlaczego pszczoły robią miód?

Pszczoły produkują miód na swoje własne potrzeby. Ciepłą wiosną i latem żywią się nektarem oraz pyłkiem, natomiast mroźną jesienią i zimą, kiedy nie ma już kwiatów, ich źródłem pokarmu jest miód. Wygłodniałe pszczoły są bardziej podatne na choroby, a brak miodu może spowodować śmierć całego roju.

Ile pszczoła produkuje miodu?

Jedna pszczoła produkuje w ciągu całego swojego życia, tj. od 4 do 6 tygodni, jedną płaską łyżeczkę miodu. Trudno jednoznacznie określić, ile miodu pszczelarz może uzyskać z jednego ula. Zależy to od rodzaju pasieki, czynników pogodowych, odległości pasieki od kwiatów miododajnych i ich wydajności. Przyjęto, iż średnio z jednego ula rocznie można wyjąć ok. 25 kg miodu. W przypadku wędrownych pasiek i dobrego dla pszczelarzy roku ilość ta może wzrosnąć do 40-45 kg, natomiast w gorszych latach spaść nawet do 10 czy 15 kg.

Bibliografia

1. Trzybiński S., Wszystko o miodzie i jego pozyskiwaniu, 2018.
2. Nowak J., Piątek M., Walerowicz M., Pszczelarstwo, 2020.
3. Morawski M., Moroń-Morawska L., Wielka encyklopedia pszczelarstwa, 2020.
4. Morawski M., Poradnik Pszczelarza, 2012.