Propolis – właściwości, zastosowanie i działanie kitu pszczelego

Propolis, zwany także kitem pszczelim, jest obecny w medycynie naturalnej już od czasów starożytnych. Egipcjanie, Grecy i Rzymianie stosowali go ze względu na ogólne właściwości lecznicze. Propolis znany był jako środek o działaniu przeciwzapalnym i leczącym rany. Dzięki cennym substancjom aktywnym wykorzystuje się go do dziś. Jakie właściwości ma propolis i czy warto go stosować?

RABAT DLA CZYTELNIKÓW -20% na nieprzecenione produkty. KOD: ZDROWO

Propolis – co to jest?

Propolis to produkt wytwarzany przez pszczoły z żywicy roślin i balsamu pyłkowego. Jego nazwa wywodzi się z języka greckiego: pro oznacza przed, a polis – miasto. Odnosi się to do murów obronnych, otaczających miasto z zewnątrz. Propolis pełni w ulu rolę ochronną, a pszczoły wykorzystują go do wzmocnienia konstrukcji, uszczelnienie wnętrza i zabezpieczenie przed rozwojem drobnoustrojów.

Większą część aktywnych związków chemicznych w propolisie jest zebrana przez owady z roślin. Mniejsza część wytwarzana jest w ich organizmach z pyłku kwiatowego i nazywa się ją balsamem pyłkowym. 

Propolis ma lepką postać, przypominającą żywicę. W zależności od pochodzenia roślinnego może przybierać żółtą, pomarańczową, a nawet ciemnozieloną czy szarą barwę. Propolis w temperaturze poniżej 15 stopni Celsjusza jest twardy, kruszy się. Miękką postać zyskuje w temperaturze 36 stopni, półpłynną – 70, a w 90 stopniach ulega roztopieniu. Nie rozpuszcza się w wodzie, ale z łatwością można go mieszać z alkoholem. 

Kit pszczeli – co zawiera w swoim składzie?

Skład chemiczny propolisu jest niezwykle złożony i zmienny. Zależy od wielu czynników: rodzaju rośliny, z jakiej został pozyskany, pory roku, lokalizacji, rasy pszczół, czynników środowiskowych, w tym stopnia zanieczyszczenia. Wyodrębnia się ponad 300 składników aktywnych w propolisie, a wśród nich:

1. żywicę – 40–50%,
2. woski – 20–30%,
3. polifenole – 14–16%,
4. polisacharydy – 2–2,5%,
5. domieszki mechaniczne (w tym ziarna pyłku) – ok. 10%,
6. substancje lotne – 8–10%,
7. mikroelementy, m.in.: żelazo, miedź, fosfor, mangan, cynk, kobalt, magnez, selen w zróżnicowanych proporcjach.

Bogactwo substancji aktywnych biologicznie sprawia, że propolis znajduje szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej i farmakologii. 

Propolis – właściwości zdrowotne i lecznicze

Propolis pszczeli ma lecznicze i prozdrowotne właściwości, wynikające z jego złożonego składu chemicznego. Odpowiedzialne za to są składniki takie jak:

1. witaminy: z gruby B, C, D, E, A,
2. minerały: żelazo, cynk, magnez, fosfor,
3. kwasy fenolowe,
4. flawonoidy,
5. terpenoidy.

Działanie przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze

Na co pomaga propolis? Do jego właściwości prozdrowotnych zalicza się działanie przeciwdrobnoustrojowe, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe. Zwalcza organizmy patogenne, w tym gronkowce, paciorkowce, grzyby drożdżoidalne i dermatofity. Odnotowano także skuteczne działanie propolisu w przypadku wirusa grypy, opryszczki czy nawet zapalenia opon mózgowych. 

Działanie regeneracyjne

Propolis wykazuje działanie regeneracyjne, immunostymulujące i antyoksydacyjne. Wyciągi z kitu pszczelego przyspieszają odnowę tkanek, w tym tkanki miękkiej, chrzęstnej czy kostnej. Propolis przyspiesza gojenie się ran, stymulując ziarninowanie i bliznowacenie. 

Kit pszczeli ma właściwości stymulujące układ odpornościowy, zwiększając funkcje obronne organizmu. Wykazuje właściwości przeciwutleniające, polegające na przechwytywaniu wolnych rodników. Wspomaga więc w leczeniu takich schorzeń, jak choroba wrzodowa dwunastnicy, uszkodzenie wątroby, reumatoidalne zapalenie stawów, miażdżyca czy choroby nowotworowe.

Działanie dermatologiczne

Propolis można także wykorzystać w leczeniu dermatologicznym. Pomaga w przypadku ropnych chorób skóry, zakażeń wywołanych gronkowcem, zapalenia mieszków włosowych czy zapalenia gruczołów potowych. Badania wykazały aż 76% skuteczności propolisu w leczeniu schorzeń tego rodzaju. Kit pszczeli pomaga leczyć grzybicę i choroby alergiczne skóry. Jest także pomocny w łagodzeniu oparzeń, można go stosować po zabiegach chirurgicznych na powstałe rany. 

Propolis w stomatologii

Zaleca się stosowanie propolisu w infekcjach i stanach zapalnych jamy ustnej, gardła i krtani. Za jego pomocą można także leczyć owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej, afty, pleśniawki czy powierzchniowe zapalenie języka. Kit pszczeli jest nieoceniony w stomatologii, gdzie wykorzystuje się go przy opracowywaniu ubytków, nadwrażliwości tkanek zębowych czy chorobach miazgi. Można go stosować jako środek uśmierzający ból po wyrwaniu zęba.

Działanie kosmetyczne

Kit pszczeli jest popularnym składnikiem preparatów kosmetycznych. Wykorzystuje się go do produkcji mydeł, kremów czy szamponów. Zaleca się stosowanie preparatów z dodatkiem propolisu w pielęgnacji skóry tłustej ze skłonnością do stanów zapalnych oraz zakażeń bakteryjnych i grzybiczych, jak trądzik, łupież, łojotok.

Propolis 10%

Krople 30ml

32,99 zł

Zobacz produkt

Dodaj do koszyka

Miód z propolisem

250g

22,69 zł

Zobacz produkt

Dodaj do koszyka

Propolis – zastosowanie i dawkowanie

Propolis można znaleźć w wielu środkach farmakologicznych oraz kosmetykach. Popularnością cieszy się maść propolisowa, stosowana na rany, trądzik czy hemoroidy. Można także zakupić tabletki z dodatkiem tego składnika, stosowane m.in. w zapaleniu gardła. 

Sprawdź kosmetyki naturalne Honey Therapy na bazie miodu i propolisu.

Jak zażywać propolis w warunkach domowych? Najczęściej spożywa się go w formie nalewki wykonanej ze zmielonego propolisu, wody i spirytusu. Około 50 g kitu pszczelego należy zalać alkoholem i wodą (przegotowaną), szczelnie zamknąć i pozostawić na 2–3 tygodnie. Nalewkę należy codziennie mieszać. Po upływie czasu płyn należy przefiltrować przez gazę i przelać do butelki.

Jak dawkować nalewkę z propolisu u osób dorosłych? Należy odmierzyć około 20 kropel i dodać je do szklanki z wodą. Miksturę można uzupełnić np. miodem. Można stosować kilka razy w ciągu dnia. 

Na wrzodziejące lub trudno gojące się rany zaleca się wykonanie okładów z propolisem. Wówczas odmierza się 5 ml nalewki na 100 ml wody. Roztworem można nasączyć watę lub gazę.

Przeciwwskazania do stosowania i uczulenie na propolis

Kit pszczeli, mimo wielu prozdrowotnych właściwości, może uczulać. Alergia występuje najczęściej u osób uczulonych na inne produkty pszczele i pyłki kwiatów. Reakcje uczuleniowe pojawiają się częściej w przypadku zastosowania środka bezpośrednio na skórę niż po podaniu doustnym. Do objawów alergii na kit pszczeli zalicza się:

1. zapalenie spojówek,
2. zapalenie błon śluzowych jamy ustnej,
3. obrzęk, zaczerwienienie i swędzenie skóry,
4. skurcze oskrzeli, duszność,
5. ból głowy, gorączka,
6. nudności,
7. w rzadkich przypadkach może wystąpić wstrząs anafilaktyczny.

Jeśli po doustnym spożyciu występują objawy alergii, należy wyeliminować kit z diety. Przed zastosowaniem propolisu warto jednak przeprowadzić próbę uczuleniową. Wystarczy wetrzeć odrobinę kitu pszczelego w skórę i obserwować reakcję organizmu. 

Bibliografia:

• Propolis – panaceum prosto z ula, praca zbiorowa w: “Lek W Polsce” 6(23) 2013, s. 32–39
• Propolis. Jak powstaje i jakie ma właściwości zdrowotne, online: https://dietetycy.org.pl/propolis/
• Przybyłek I., Karpiński T.M., Antibacterial Properties of Propolis w: “Molecules” nr 24 2019